Spotkaliście się kiedyś z Szofarem? albo może ktoś z Was próbował z niego wydobyć jakiś dźwięk? Co to tam, dmuchnąć w taki róg, ktoś powie! Niby żadna filozofia, a jednak! Wbrew pozorom, nie jest to wcale takie łatwe zadanie, jakby z pozoru mogło się wydawać! Szofar to nie taki sobie zwykły róg!
Szofar – a ofiarowanie Izaaka
Szofar jest to rodzaj rogu. Oczywiście, raczej bez niespodzianek 🙂 o znaczeniu symbolicznym, który dla nawiązania do historii ofiarowania Izaaka przez Abrahama, jest wykonany z rogu baraniego. To instrument dęty, ale o specjalnym charakterze, nie mającym nic wspólnego z rozrywką i zabawą! Jego przeznaczenie ma bowiem charakter liturgiczny.
Szofar w Biblii
W Biblii za jego pomocą ogłaszano ważne wydarzenia, na ten przykład zbliżanie się niebezpieczeństwa, wroga jakiegoś, czy rozpoczęcia lub zakończenia wojny. Oczywiście był też używany w Świątyni Jerozolimskiej. Bez Świątyni nic nie może wydarzyć się w judaizmie 🙂 Wydaje on trzy rodzaje dźwięków, i każdy z nich jest niezwykle istotny. Tradycyjnie dzielą się one na:
- długie i ciągłe nazywane z hebrajskiego tekija,
- krótkie, urywane, czyli szewarim i
- zawodzące, odpowiednio modulowane nazywane terua.
Już od brzmienia samych nazw, robi się nieco bardziej skomplikowanie…
Człowiek od porządku trąbienia
Ale to nie koniec atrakcji związanych z Szofarem! Do pilnowania porządku trąbienia, wyznacza się specjalnego człowieka, który dba o zachowanie ustalonej kolejności dźwięków. Tradycja nakazuje bowiem, aby sekwencja dźwięków następowała w ściśle określonym porządku.
Uchowaj Boże, aby ktoś pomylił ich kolejność, albo co gorsze fałszował! Niepodobna to rzecz! Od czystości i donośności melodii, zależy bowiem pomyślność w Nowym Roku!
Dlatego do dęcia w Szofar wyznacza się ludzi, co do których krzepy i pojemności płuc, nie można mieć absolutnie żadnych wątpliwości. Musi to być ktoś w pełni sił, potrafiących wydobyć z Szofaru odpowiednio głośne i jasne brzmienie!
Święto Trąbek
Powtórzony stukrotnie dźwięk Szofaru ogłasza początek Nowego Roku, nazywanego też w związku z tym Świętem Trąbek. Jego dźwięk obwieszcza również nadchodzące lub zakończone Dni Pokuty, podczas Święta Jom Kipur, które następuje zaraz po Nowym Roku.
Rocznica stworzenia świata i urodzin Adama
Trochę to wszystko skomplikowane jak widać, dość powiedzieć, że 18 września w judaizmie zacznie się Rosz ha-Szana, czyli żydowski Nowy Rok. Święto to obchodzone jest również jako rocznica stworzenia przez Boga świata i wydania na świat pierwszego człowieka, czyli Adama, oczywiście
Szofar i zapowiedź 5781 roku
W kalendarzu żydowskim będzie to rok Uwaga! 5781! Ale zanim to nastąpi, cały poprzedzający nadejście Nowego Roku – miesiąc – Elul – czyli ostatni miesiąc starego roku, służy pokucie, zrobieniu rachunku sumienia i rozliczeniu się z grzechami wszelkimi.
To także czas odwiedzania grobów najbliższych i proszenie ich o wstawiennictwo u Boga, aby okazał łaskę skruszonym grzesznikom. Tak na marginesie, w judaizmie nie ma Święta Zmarłych. Groby najbliższych odwiedza się właśnie przed Świętem Rosz Ha-Szana, Jom Kipur i w rocznicę śmierci zmarłego.
Elul – dźwięki Szofaru żegnają stary rok
W każdy powszedni dzień miesiąca Elul, który poprzedza Święto Rosz Ha-Szana, z wyjątkiem Szabatu, w Synagodze po porannych modlitwach, dmie się właśnie we wspomniany Szofar.
Do jego wykonania używa się najczęściej rogów baranich i nie robi się go z rogów bydła domowego. Dlaczego? Z powodu grzechu, jakim było oddanie czci złotemu cielcowi w czasie wędrówki Izraelitów przez Górę Synaj.
Nadejście Nowego Roku Żydzi celebrują w skupieniu i zadumie, refleksji nad sobą i własną społecznością. Panuje nastrój wybaczenia i oddzielenia przeszłości od przyszłości.
Nowy Rok, czyli Rosz Ha-Szana
Rosz ha-Szana, tak jak już wspominaliśmy nazywane też Świętem Trąbek, trwa dwa dni, podczas których rozbrzmiewają specjalnie na tę okazję przygotowane podniosłe modlitwy i melodie. Świątecznej liturgii w Synagogach towarzyszy, oczywiście dęcie w Szofar!
Jego odgłos wzywa do przemyśleń. W tym momencie Żydzi zadają sobie najważniejsze pytania o naturę świata i sens istnienia. Dźwięk rogu jest też sygnałem do walki. Ale Uwaga! walki ze złem tkwiącym w każdym człowieku.
Trąby Jerychońskie i Mesjasz
Siłę Szofaru i jego magiczną moc pokazali już starożytni Izraelici, którzy przy jego pomocy zburzyli przecież mury Jerycha. Pamiętacie słynne trąby jerychońskie? To nic innego jak dźwięki Szofaru właśnie.
W tradycji żydowskiej jego dźwięki towarzyszyły najważniejszym wydarzeniom w historii narodu – Bożemu Objawieniu na Górze Synaj i przyjęciu Tory. Dęcie w rogi uświetniało koronacje królów i wymarsze wojsk przeciwko wrogom; obwieszczało także zwycięstwa w bitwach. Głos Szofaru ma również zapowiadać nadejście, tak długo wyczekiwanego Mesjasza.
Szofar – wezwanie do pokuty
Ma też przypominać o konieczności spełniania dobrych uczynków, o miłosierdziu, i przestrzeganiu nakazów religii. Jego brzmienie ma pomóc ludziom w modlitwach i błaganiach, dzięki którym dotrą one do samego Boga.
Dlatego czyste i bezbłędne dźwięki muszą następować po sobie zgodnie z odwiecznym rytuałem, przecież nie można fałszować Bogu, w dodatku nad samym uchem 🙂
Nowy Rok bez fajerwerków
Żydzi nie świętują swojego Nowego Roku hucznymi zabawami, tańcami i fajerwerkami, jak my. Wręcz przeciwnie, jest to dzień skupienia, zadumy i refleksji nad własnym życiem. Rozliczenia się z wszelkich popełnionych w minionym roku grzechów, wobec spodziewanego Sądu Boga.
Każdemu będzie wówczas potrzebne Jego miłosierdzie, na które trzeba zasłużyć swoimi czynami. A po Rosz Ha-Szana wcale nie nastąpi Karnawał, o nie! Wtedy następują Dni Sądu, czyli Jom Kipur!
No, ale o tym to może już następnym razem!
Ktoś chce spróbować zadąć w Szofar i wziąć na siebie odpowiedzialność za pomyślność narodu żydowskiego w nadchodzącym Nowym Roku? 🙂 Może na początek lepiej posłuchać jak robią to profesjonaliści 🙂
