Kończy się rok i zaczyna nowy. Halo.. Halo… zwariowała, ktoś powie? przecież to dopiero wrzesień, gdzie tam Nowy Rok, gdzie tam Sylwester. Jeszcze lata chcemy, jeszcze na Babie Lato będziemy patrzeć, jeszcze złota polska jesień przed nami, a nie tam jakiś koniec roku wymyśla!
Jak wszystko w przyrodzie, tak i w życiu, coś ma swój początek i swój koniec. Tak jest przecież od początku stworzenia świata, który też kiedyś miał swój początek. Tak, też Żydzi liczą swój czas…czas od początku stworzenia świata! I tak im jakoś wyszło z tych wyliczeń, że dzisiaj 18 września 2020 roku, wieczorem, po zachodzie słońca rozpocznie się Rosz Haszana, czyli żydowski nowy rok – rok 5781!
Tron sprawiedliwości, tron miłosierdzia
Przypomni im o tym rozlegający się w Synagogach dźwięk Szofaru i wołania modlitewne, które, jak wierzą, spowodują, że Bóg przesiądzie się z tronu sprawiedliwości na tron miłosierdzia i odpuści ludziom wszystkie grzechy, zapisując ich na cały rozpoczynający się Nowy Rok do Księgi Życia. Kto choć raz w życiu usłyszał dźwięk Szofaru, to raczej nie zapomni tego niezwykle intensywnego i przejmującego dźwięku. Jest to „dźwięk trąb” szczególnego rodzaju i chyba, żaden współczesny instrument nie potrafi oddać tego specyficznego tonu i nastroju.
Niech zabrzmią trąby!
Głos Szofaru rozbrzmiewa w trzech szczególnie ważnych chwilach w historii narodu żydowskiego. W momencie przekazania Tory na górze Synaj, proklamacji Boga, jako Władcy Świata i odnowienia przysięgi ludu Izraela, wracającego do wiary praojców. Na koniec oczywiście głos Szofaru, odezwie się w dniu przybycia Mesjasza, kiedy lud Izraela stanie w obliczu zbawienia i bliskiego końca świata.
Natomiast w Rosz Ha Szana dźwięk Szofaru przypomina społeczności żydowskiej , że ma przestrzegać Boskich przykazań i powrócić do jedynego i odwiecznego Władcy Świata!
Obwoźni trębacze z nakazu Rabina
Jak ważne jest dla Żyda, aby w Nowy Rok usłyszeć dźwięk Szofaru, potwierdza fakt, że istnieją specjalne rabinackie rozporządzenia, według których trębacze Szofaru, powinni odwiedzać w domu albo w szpitalu chorych, którzy nie mogą samodzielnie udać się do Synagogi.
Mają im zagrać na tym baranim rogu, bo jego głos potrafi rozgrzać duszę ludzką, tak by stopniał w niej lód.
I Szatan utraci władzę nad światem!
Przekaz ludowy głosi również, że Szatan, który skarży ludzi przed Bogiem, w momencie, gdy Bóg decyduje kogo do jakiej księgi zapisać, na dźwięk Szofaru wpada w popłoch. Szatanowi wydaje się bowiem, że to oznaka nadchodzącego Mesjasza, czyli dnia, w którym Szatan utraci ostatecznie władzę nad światem.
Jak widać Szofar pełni bardzo ważną funkcję, toteż nic dziwnego, że nawet niereligijni Żydzi chodzą do Synagogi, kiedy dmie się w róg, aby przynajmniej wczuć się w niepowtarzalny klimat tego święta.
Kiedy zdarzy się, że Nowy Rok pokrywa się z Szabatem, jak to ma miejsce w tym roku – Szofar milczy… Jego dźwięki będą rozbrzmiewać dopiero następnego dnia.
Zapisani, nie zapisani na Nowy Rok!
Po wysłuchania Szofaru i wyjściu z Synagogi, Żydzi życzą sobie nawzajem “Abyście byli zapisani na dobry rok i zatwierdzeni na dobre życie”.
Oczywiście Ci najbardziej pobożni, ostatnie tygodnie przed Nowym Rokiem żarliwie się modlili, odwiedzali zapomnianych znajomych – szczególnie tych chorych i samotnych. Na cmentarzach zostawiali na grobach bliskich kamyki – na pamiątkę, że pamiętają i dobrze wspominają swoich zmarłych.
Myśląc, też zapewne trochę po cichu, żeby w kolejnym roku jeszcze się z nimi nie spotkać. I jednak zostać zapisanym do tej Księgi Życia!
Spędzali czas w synagogach i słysząc dźwięki Szofaru, myśleli, czy nie są komuś czegoś winni, czy mają czyste sumienie, czy nie zalegają komuś z długami materialnymi lub moralnym. Przygotowywali się do Slichot, czyli wyrzucenia swych grzeszków wszelkich do wody.
Więcej o rytuale pisaliśmy tutaj: Rosz Ha Szana – siup do wody grzeszki nasze!
Jeden z chasydzkich mistrzów, mawiał:
Wielką winą człowieka nie są grzechy, których się dopuszcza – pokusa bowiem jest potężna, a jego siły nikłe. Wielka wina człowieka na tym polega, że człowiek w każdej chwili może się nawrócić, a tego nie czyni”.
Radosna kolacja
Święto Rosz Ha Szana jest czasem oddzielenia przeszłości od przyszłości. Podczas kolacji świątecznej, podkreślana jest więc symbolika mijającego czasu i nadziei na lepszy los w Nowym Roku. Pomimo trwającej pokuty samo święto obchodzone jest radośnie, w gronie przyjaciół i rodziny.
Podobnie jak przy uczcie Szabatowej – pani domu zapalała świece, a pan domu odmawia błogosławieństwo nad winem.
Rosz Ha Szana, czyli jabłko i miód
Jako pierwszą potrawę spożywa się jabłko zanurzone w miodzie. Przed jego spożyciem modli się do Boga o pomyślność w Nowym Roku.
Na stołach pojawia się, odmienna niż w inne święta, okrągła chałka, którą stawia się na środku stołu. Oznacza ona pełnię, pomyślność oraz kolisty roczny cykl żydowskiego życia.
Chałkę zanurza się w miodzie, a nie, jak podczas normalnego Szabatu w soli, ma to symbolizować słodycz Nowego Roku.
Rosz Ha Szana – Głowa Roku
Zjada się też symboliczne potrawy takie jak: głowa barana, ryby lub innego zwierzęcia nawiązując do nazwy święta: Rosz Ha-Szana (rosz – głowa), tradycja mówi, że Ci którzy zjedzą głowę będą w Nowym Roku głowami, a nie ogonami, a jedno z życzeń noworocznych brzmi: ”Niechaj Bóg sprawi, żebyśmy byli głową, a nie ogonem”, symbolicznym początkiem a nie końcem spraw nadchodzącego czasu”.
Na świątecznym stole muszą się też pojawić daktyle, bo zgodnie z ich hebrajską nazwą (tamar), która oznacza “skończy się gorycz”, kończy się gorycz starego roku i nastaje nadzieja na nowy lepszy rok.
613 ziarenek płodności
Nieodłącznym elementem świątecznego stołu są też granaty, których mnogie ziarenka, których jest 613 – symbolizują 613 nakazów i zakazów, czyli tzw. micowt, których musi przestrzegać religijny Żyd.
Szana Tova u’metuka! I obyście zostali zapisani na Nowy Rok!
A dla wszystkich nieświętujących, przed którymi Nowy Rok dopiero w styczniu 🙂 Dobrego, wciąż jeszcze letniego, udanego weekendu!
