Pesach, czyli “Let my people go!”

Jutro wieczorem, tradycyjnie o zachodzie słońca, Żydzi rozpoczną uroczystą kolacją sederową, Święto Pesach. Pesach – nazywany również Świętem Wolności jest jednym z najważniejszych świąt żydowskich. Upamiętnia wyjście Izraelitów z Egiptu pod wodzą Mojżesza. Uważane jest również za symboliczny początek powstania narodu żydowskiego, podczas jego 40-letniej wędrówki przez pustynię do Ziemi Obiecanej.

Chamec Wanted!

Pesach rozpoczyna uroczysta kolacja zwana sederem. Ale zanim wszyscy zasiądą za stołem, domy muszą zostać wysprzątane. Bezwarunkowo usunąć należy wszelkie ślady chamecu, czyli rzeczy kwaszonych (zakwasu, chleba) oraz przedmioty, które mogły wejść z nim w kontakt.

Posłuchaj Audio Gadaninki:

Wieczór sederowy, czyli porządek musi być!

Seder po hebrajsku oznacza porządek. To rytualny posiłek spożywany pierwszego wieczoru święta Pesach, mający ściśle określony przebieg. Na stole, na sederowym talerzu z przegródkami, znajdują się dania przypominające o wyjściu Żydów z Egiptu. Są to:

• trzy mace owinięte ozdobną serwetką, które symbolizują kapłana, lewitę i Izraelitę.

maror, czyli gorzkie zioła, ich smak ma przypominać gorycz egipskiego jarzma.

charoset to smakowita masa z jabłek, orzechów, migdałów, cynamonu i wina, która wyglądem przypomina coś na  kształt masy murarskiej i ma być symbolem niewolniczej pracy Żydów w Egipcie – no wiecie te budowane piramidy.

• zeroa to kawałek pieczonego mięsa z kością – symbol ofiary paschalnej składanej w Świątyni, jak również silnego ramienia, którym Bóg wyprowadził Żydów z Egiptu.

• karpas, czyli bulwy lub kłącza maczane w osolonej wodzie np. kartofel, rzodkiewka. Generalnie, jakieś jarzyny lub sałatka jarzynowa, które mają symbolizować marne jedzenie żydowskich niewolników.

Te tradycyjne potrawy spożywa się w ściśle określonym porządku w miarę odczytywania Hagady o czym słów kilka poniżej. W tradycyjnej wieczerzy uczestniczy bliższa i dalsza rodzina z dziadkami, ciotkami, wujami i kuzynami, a także zaproszeni goście.

Pesach, czyli religia, tradycja, zwyczaj

Zwyczaj sederu praktykują Żydzi o bardzo różnym stopniu zaangażowania religijnego, coś jak u nas z Bożym Narodzeniem – dla wielu traktowane, jest jako element tradycji i kultury, czy okazji do spotkań rodzinnych, a nie religijnej celebracji.

Wino, a nawet cztery!

Podczas uczty pije się czerwone wino, by przypomnieć krew pesachowego baranka, którą Izraelici pomazali swoje odrzwia w Egipcie, aby Anioł Śmierci ominął ich domostwa.

Każdy wychyla cztery puchary wina, wznosi się też cztery tosty na pamiątkę czterech zapowiedzi, które Mojżesz usłyszał od Boga z krzewu gorejącego:

• i wywiodę
• i wybawię
• i uwolnię
• i przyjmę (Was)

Być jak Cesarz lub Faraon – jedzenie na leżąco!

Siedzący przy stole muszą być lekko pochyleni w lewą stronę, jest to starożytny znak człowieka wolnego. Jeżeli ktoś opróżni kielich wina, zapominając o pochylonej pozycji – to się nie liczy, skucha 🙂 Trzeba powtórzyć toast i chlupnąć wino raz jeszcze.

Podczas wieczerzy sederowej należy polegiwać, a nawet leżeć, tak jak czynili to Cesarze, czy Faraonowie, ludzie bogaci i przede wszystkim wolni!

Wokół tych rytuałów narosło wiele innych zwyczajów, jak napełnianie winem pucharu dla proroka Eliasza, otwieranie drzwi wejściowych i zapraszanie go (jak również nazywanego u nas na Wigilię “strudzonego Wędrowca” do środka, czy też ulewanie wina z kielichów uczestników wieczerzy, podczas wspominania każdej z dziesięciu plag egipskich.

Kilka pytań do – czyli o Hagadzie słów kilka!

Uczcie sederowej towarzyszy czytanie Hagady, czyli książki zawierającej opowieść o wyjściu Żydów z Egiptu oraz błogosławieństwa, modlitwy, psalmy, opowiastki alegoryczne, zagadki.

Hagada na Pesach jest pięknie ilustrowana i ważną jej częścią jest deklamowany przez dzieci fragment rozpoczynający się od pytania „Co odróżnia tę noc od innych nocy?” na które odpowiada głowa rodziny.

• Czym różni się ta noc od innych nocy? We wszystkie inne noce jemy chleb, ale tej nocy tylko macę?
• We wszystkie inne noce jemy rozmaite zioła, ale tej nocy tylko gorzkie?
• We wszystkie inne noce nie maczamy w niczym jedzenia, a tej nocy maczamy dwa razy?
• We wszystkie inne noce możemy jeść siedząc lub polegując, ale tej nocy wszyscy polegujemy?

Dla zwycięzcy Afikoman, czyli co?

Na zakończenie uczty, przed odczytaniem końcowego fragmentu Hagady, spożywa się ostatni kawałek macy, tak zwany afikoman. To greckie słowo oznacza spożywany po posiłku deser, połączony z zabawą. Jednak w rzeczywistości po zjedzeniu macy nie ma żadnego deseru, więc nazwa ta przylgnęła tylko do tego kawałka macy.

Afikoman odkłada się na bok na początku uczty, a ponieważ należy go zjeść przed północą, panuje zwyczaj, że dzieci próbują go “ukraść”. W zamian za jego zwrot dostają od prowadzącego seder prezenty.

Pesach, czyli symbol, symbolem pogania!

Seder kończy wspólnie wypowiadane życzenie: Na przyszły rok w Jerozolimie!

Jak widać święta żydowskie są przepełnione bogatą symboliką, a jedną z ważniejszych części wieczoru jest aktywny udział dzieci, które poprzez symbolikę i opowieści dorosłych od dzieciństwa poznają kulturę i tradycję żydowską.

Z pokolenia na pokolenie przypominano też zburzenie Świątyni Jerozolimskiej i tęsknotę Żydów do powrotu do Ziemi Świętej i utraconej Jerozolimy.

Chag Pesach Sameach!

A z okazji nadchodzących Świąt Pesach i Świąt Wielkanocnych wszystkim i nam też 🙂 życzymy…

Do zobaczenia “za rok w Jerozolimie”!

Please follow and like us:

Podobne posty

Leave a Reply

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *